چرا بچه ها پرخاشگر می شوند؟ ما چه کنیم؟ - وبلاگ ادکلن شنل

به گزارش وبلاگ ادکلن شنل، پژوهشگران با مطالعه بچه ها پرخاشگر دریافتند که 55 درصد پسران و 41 درصد دختران از دوسالگی رفتارهای پرخاشگرانه از خود نشان می دهند.

به گزارش وبلاگ ادکلن شنل به نقل از سواد زندگی ،امیر خُلق تندی داشت؛ در خانه به کوچکترین بهانه ای داد و فریاد راه می انداخت، برادر کوچک خود را کتک می زد و در مدرسه با همکلاسی های خود زد و خورد می کرد.

معلم های امیر بارها پدر و مادرش را احضار نموده بودند و تا پایان دوره ابتدایی مجبور شدند سه بار مدرسه اش را عوض نمایند... .

شما هم حتماً تا به حال بچه های را دیده اید که مدام داد می زنند، فحش می دهند و اشیاء دم دست خود را به هر طرف می اندازند یا به سر و صورت مادر خود مشت می زنند یا نوجوانانی که در خانه، مدرسه و محل زندگی خود مدام دعوا و زد و خورد راه می اندازند و دردسر می آفرینند.

در مطالعات اجرا شده راجع به رفتارهای ناهنجار، پرخاشگری رفتاری است که برای آسیب رساندن به شخصی دیگر طرح ریزی یا اجرا می گردد. بعضی از پژوهشگران پرخاشگری را در معنی وسیع کلمه اما الزاماً آسیب بدنی نمی دانند و مواردی چون فحاشی، شایعه پراکنی، تهمت زدن و دیگر اشکال هتک آبرو را نیز پرخاشگری می دانند.

حتی پرخاشگری ممکن است جهت درونی داشته باشد و به صورت خشم فروخفته تجلی کند؛ امری که به افسردگی منجر می گردد.

روانشناسان پرخاشگری را در دو صورت کلی ابزاری و انفعالی تقسیم بندی نموده اند.

پرخاشگری ابزاری که پرخاشگری پنهان، تهاجمی یا کنترل شده نیز خوانده می گردد با سطوح پایین برانگیختگی همراه است و عموما هدفی غیر از آسیب بدنی رساندن را دنبال می نماید. مثل داد و فریاد کردن بچه ها برای جلب توجه یا رجزخوانی در مسابقات ورزشی.

پرخاشگری انفعالی اما به منظور صدمه و آزار رساندن به دیگری یا دیگران ابراز می گردد و هدف آن صرفاً آزار رساندن است. مثلاً کودکی که برادر و خواهر خود را می زند و یا بچه هایی که در حیاط مدرسه به کتک کاری بچه ها دیگر می پردازند.

رابطه پرخاشگری و سن و سال

رفتارهای پرخاشگرانه معمولا از اوائل زندگی آغاز می گردد. پژوهشگران با مطالعه بچه ها پرخاشگر دریافتند که 55 درصد پسران و 41 درصد دختران از دوسالگی رفتارهای پرخاشگرانه از خود نشان می دهند.

همچنین 25 درصد پسران و 34 درصد دختران دیگر نیز تا پنج سالگی رفتارهای پرخاشگرانه از خود نشان داده اند.

با رفتن بچه ها به کودکستان پرخاشگری جزئی مثل هل دادن و زدنِ دیگران در بسیاری از آنها کاهش می یابد و با ورود به مدرسه این کاهش ادامه می یابد.

در اوائل نوجوانی افزایش آشکاری در میزان پرخاشگری دیده می گردد که در 18 سالگی به اوج خود می رسد و سپس به تدریج کاهش می یابد. با این حال شکل های جدی و خشن پرخاشگری در پسران بین 16 تا 18 سالگی و در دختران بین 13 تا 15 سالگی به اوج خود می رسد.

علت پرخاشگری در بچه ها

پژوهشگرانی که پرخاشگری را در بچه ها مطالعه نموده اند معتقدند که وجود پرخاشگری ناشی از علل مختلفی است و معمولا حاصل ترکیبی از آنهاست.

مهمترین دلایل پرخاشگری در بچه ها به این توضیح است:

1- مشاهده و الگوپذیری

یادگیری اولین و مهم ترین دلیل پرخاشگری در بچه ها است. بچه های که الگوهای رفتاری پرخاشگرانه داشته اند، مانند الگوهای خود رفتار می نمایند.

اگر به عنوان پدر یا مادر خُلق و خویی عصبانی و پرخاشگر داریم، فرزندانمان نیز پرخاشگر خواهند شد چرا که بچه ها با والدین خود همانند سازی می نمایند و این همانندسازی کاملاً ناخودآگاه صورت می گیرد.

یادمان باشد که حتماً لازم نیست با خودِ کودک پرخاشگری نموده باشیم؛ همین که او شاهد پرخاش پدر و مادر با یکدیگر یا دیگران باشد، این رفتار را فرا می گیرد. مشاهده فیلم های خشن و بازی های کامپبوتری نیز شامل این الگوپذیری می گردد.

2- ناکامی

ناکامی از دیگر دلایلی است که به پرخاشگری می انجامد. وقتی کودک به هدف خود دست نیابد و ناکام گردد، یکی از رفتارهایی که از او سر می زند پرخاشگری است و اگر با پرخاشگری به خواسته خود دست یابد این رفتار پرخاشگرانه در او تثبیت می گردد.

3- اضطراب

بچه ها مضطرب بچه ها آرامی نیستند. آنها پرخاشگری می نمایند و البته بلافاصله پشیمان می شوند و احتمالاً از والدین خود عذرخواهی می نمایند.

4- افسردگی

همراه بودن پرخاشگری وکج خلقی در بچه ها با علامت های دیگری چون شب ادراری، دوری گزیدن، گریه های بی دلیل و افت تحصیلی در مدرسه می تواند نشانه ای از افسردگی باشد. در این صورت لازم است شرایط زندگی کودک توسط یک متخصص آنالیز گردد.

5- عوارض مصرف دارو

مصرف بعضی از داروها دارای عوارض جانبی از جمله کج خلقی و پرخاشگری است که البته با قطع مصرف (تحت نظر پزشک) پایان می یابد.

6- مدرسه

بچه ها گاهی در مدرسه قربانی پرخاشجویی سایر دانش آموزان یا معلمان هستند و این باعث می گردد که خود آنها نیز پرخاشجو شوند.

مهمترین عواملی که به پرخاشجویی در مدرسه می انجامد عبارت است از:

- مورد تمسخر قرار دریافت از سوی همکلاسی ها یا معلمان

-کتک خوردن از دانش آموزان سال های بالاتر

- فرار کردن از مشاجرات با توسل به گریه کردن

- خجالتی بودن و سکوت مکرر در کلاس

- افت تحصیلی، افسردگی و ناراحت بودن از محیط مدرسه

رفتار با کودک پرخاشگر

اولین گام درمان پرخاشگری در بچه ها، شناسایی نوع و علت پرخاشگری است. با بچه خود پس از برطرف موقعیت پرخاش، کاملاً همدلانه مصاحبه کنید تا بتوانید نوع و دلیل آن را براساس توضیحات کودک خود بشناسید و به صورت موردی آن را حل کنید.

اگر یکی اعضای خانواده الگوی پرخاشگری کودک شماست رفتار آن عضو را تصحیح کنید.

اگر دریافتید که ناکامی دلیل پرخاشگری کودک است او را در رسیدن به اهداف مطلوب و دوست داشتنی یاری کنید.

در مواردی که علت پرخاشگری اضطراب است، باید از نگرانی درونی و دلیل اضطراب کودک آگاه شوید. برای این بچه ها ورزش کردن بسیار مؤثر است و باعث تخلیه هیجانی می گردد.

در مواردی که افسردگی دلیل پرخاشگری است باید از مشاوره متخصص بهره بگیرید. در این میان لازم است به این نکته پی ببریم که او چه چیز دوست داشتنی را از دست داده و چگونه می گردد مورد از دست رفته را برای او جبران کرد.

اگر فکر می کنید کودک شما قربانی خشونت در مدرسه شده است، بایستی با مسئولان مدرسه صحبت کرد.

اگر نوع پرخاشگری کودک انفعالی است، باید کودک را از محیط و موقعیت آزار و اذیت کردن دور کرد تا مجبور نباشد برای تلافی و انتقام، افراد دیگر را اذیت کند؛ و اگر پرخاشگری از نوع ابزاری است، باید راه های دیگری را برای مطرح شدن کودک برگزید تا او ناچار نباشد از پرخاشگری برای جلب توجه استفاده کند.

چند توصیه کاربردی

1- با کودک پرخاشجو قرار بگذارید تا برای رفتارهای مطلوبش جایزه بگیرد و در مقابل نتیجه اعمال نامطلوبش را با محرومیت از تماشای برنامه دلخواهش ببیند. برای کنترل پرخاشگری محدودیت هایی (تنبیهاتی) را وضع کنید و به اطلاع کودک برسانید.

2- الگوهای احتمالی پرخاشگری را به حداقل برسانید. از جمله:

الف) مراقب فیلم ها و تصاویری که کودک از تلویزیون و شبکه های اجتماعی موبایل محور می بیند، باشید.

ب) در حضور کودک پرخاش نکنید؛ نه با او نه با کس دیگری.

ج) الگوهایی را در اختیار کودک بگذارید که پرخاشگرانه نباشند (مثل عضوی از فامیل مانند مادر عظیم، یک دوست خوب، یک فیلم ملایم و ...)

3- آگاهی کودک را نسبت به رنجی که بر اثر پرخاشگری او در افراد یا حیوانات به وجود می آید، افزایش دهید.

4- رفتارهای همدلانه و عاطفی کودک را که مغایر با رفتار پرخاشگرانه است، تشویق کنید.

5- به جای کودک پرخاشگر، به کودکی که به وی پرخاش شده توجه کنید.

6- اگر قرار است کودک را به دلیل پرخاشگری اش تنبیه کنید، بهتر است به طریقی باشد که منجر به حمله انتقامی و تلافی جویانه از طرف کودک نگردد. کودک حتماً باید مطمئن باشد که شما او را دوست دارید.

7- برای کودک خود فرصت تخلیه هیجان را فراهم کنید، مانند بازی های پرتحرک و پر سر و صدا.

8 - در برابر خواسته ای که با پرخاشگری ابراز می گردد، مقاومت کنید تا کودک دریابد که نمی تواند با پرخاشگری به خواسته اش برسد. شاید در اوایل برای والدین سخت باشد که در برابر خواسته کودک شان بایستند ولی بعد از مدتی خود کودک رفتارش را اصلاح خواهد نمود.