سفری اودیسه وار در جهان موازی - وبلاگ ادکلن شنل

به گزارش وبلاگ ادکلن شنل، بدون شک فیلم همه چیز همه جا ناگهان که در برخی نسخه ها ناگهان را به یک باره ترجمه کردند، یکی از مهمترین فیلم هایی سال 2022 است که شانس دریافت اسکار آن بالاست. فیلمی با ساختاری ترکیبی از ژانر ها که از یک سو به اکشن و ژانر علمی و تخیلی گره خورده و از سوی دیگر رگه هایی از کمدی سیاه و فانتزی در آن پررنگ است.

به گزارش هم میهن، قصه این فیلم که کارگردانی و نویسندگی آن را دن کوان و دنیل شینرت به عهده داشته اند، درباره مهاجر چینی ای (اِوِلین با بازی میشل یئو) است که در یک ماجراجویی جنون آمیز غرق می شود، جایی که او به تنهایی می تواند با کاوش در دنیا های دیگر و ارتباط با زندگی هایی که می توانست داشته باشد، دنیا را نجات دهد.

اِوِلین (با بازی میشل یئو)، یک زن چینی-آمریکاییِ پردغدغه است همراه همسرش ویموند (که هوی کوان) صاحب یک خشکشویی هستند. از همان دقایق ابتدایی فیلم، پریشانی و اضطراب او کاملا مشخص است. همسر و دخترش جوی (با بازی استفانی هسو) دائما سعی می کنند با او صحبت کنند، اما او اصلا به آن ها گوش نمی دهد و در همه حال نگران شرایط کاری خود و راضی نگه داشتن اطرافیانش ازجمله پدر ایرادگیر خود، گونگ گونگ (با بازی جیمز هونگ) است.

اوِلین هم درست مانند پدر خود (گونگ گونگ) سخت گیر و ایده آل گراست، از همه چیز ایراد می گیرد، می خواهد همه چیز بی نقص باشد و شرایط کاملا مطابق میل او پیش رود. او همچنین به خاطر سخت گیری های گونگ گونگ، نمی خواهد همجنس گرا بودن دختر خود را به او بگوید. جوی هم از اینکه مادرش درباره شرایط او به پدربزرگش چیزی نمی گوید، ناراحت و درمانده است. از طرفی دیگر ویموند از رابطه سرد میان خود و همسرش کلافه شده است و در ادامه داستان می بینیم که برگه درخواست طلاق را به اِوِلین می دهد.

هنگامی که اِوِلین برای حسابرسی های مرتبط با کسب و کارشان باید با یک افسر مالیاتی عصبانی به نام دیرتر بوبیردرا (جیمی لی کرتیس) ملاقات کند، اتفاق عجیبی رخ می دهد و او متوجه می شود که می تواند به دنیا های دیگر سفر کند. اِوِلین در هر کدام از این دنیا های موازی شخصیت منحصربه فردی دارد، از آشپز گرفته تا هنرجوی هنر های رزمی و حتی در یکی از دنیا ها شخصیتی با دست های هات داگی.

همه چیز همه جا. گرچه در فرم و ساختار روایی، فیلمی اکشن و علمی و تخیلی است، اما از درونمایه های فلسفی، هستی شناسانه و روانشناختی برخوردار است که باید آن را از لابه لای صحنه های شلوغ و پرتلاطم فیلم استخراج کرد. درواقع در تماشای این فیلم باید صبوری کرد تا بتوان از سطح فرمی اثر گذشت و گرفتار جاذبه های بصری و التهاب های اکشنی آن نشد تا بتوان از درون دیالوگ ها و موقعیت های دیالکتیکی که شکل می گیرد، روایت اگزیستال قصه از انسان مدرن و بحران هایش را صورت بندی کند.

اگر بخواهیم نظام مفهومی فیلم را مبتنی بر یک ایده مرکزی تحلیل کنیم، باید آن را درباره دنیا موازی دانست و امکان هایی که انسان می تواند در مکانی به نام زمین تجربه کند. گویی دنیای آشفته فکری به میانجی تکنولوژی و جلوه های ویژه سینمایی از ساحت سوبژکتیو به حالت ابژکتیو بازنمایی می شود و در عین حال قصه در مرز بین ابژکتیویته و سوبژکتیویته حرکت می کند.

تمام تلاش فیلم این است که بگوید در زیست- دنیا بحرانی انسان امروز، تنها راه نجات آموختن دوست داشتن است. دوست داشتن خود و دیگری. اینکه چطور می توان در یک دنیا چندگانه زیست و به اقتضای موقعیت به جابه جایی در دنیا های موازی خود دست زد چنانکه از حال بد به حال خوب گریز زد و بهترین ورژن خود را در زندگی به کنش فردی تبدیل کرد. بر این اساس تخیل موجود در قصه یک تخیل برساخته است که از برهم کنشی خیال و واقعیت برمی آید. گرچه شیوه روایت در فیلم و تمهیدات بصری آن به شدت سرگرم کننده است و حضور کونگ فو در خلق موقعیت های اکشن بر جذابیت آن می افزاید، اما درنهایت همه چیز همه جا. یک فیلم متفکرانه است که مخاطب را به تأملی هستی شناسانه و انسان شناختی نسبت به شرایط خویش در دنیا مدرن دعوت می کند.

شرایط چنددنیای موجود در فیلم مماس با دنیا مجازی ترسیم شده و تسخیر انسان با سلطه گوشی های هوشمند گویی امکانی بر کنشگری مرزی در دنیا چندگانه است و البته رد روایت انتقادی به دنیای موازی و مجازی که اینترنت ایجاد کرده هم در فیلم محسوس است. با اینکه فیلم در یک بستر جغرافیایی و حتی به واسطه حضور شخصیت های چینی و آسیای شرقی، مکان مند به نظر می رسد، اما قصه در یک دنیا شمولی همه گیر از نبرد با پوچ گرایی موجود در دنیای معاصر سخن می گوید. چند دنیای و دنیا های موازی در این فیلم کاربرد فرمیک و روایی دارند.

روایت با فلش بک های متعدد به نوعی فلسفه زمان و گذشته را زیر سوال می برد و مفهوم خاطره و خاطره انگاری را به چالش می گیرد تا درنهایت نسبت هستی و زمان به موقعیت ساختارشکنانه ای تبدیل شود. به فروپاشی کلان روایت هایی که حالا دیگر نمی توانند به مثابه گفتمانی غالب بر فکر انسان سلطه یافته و او را به تسخیر خویش درآورد، برعکس در اینجا قرار است انسان با سلطه بر فکر خود، دنیا هایی خلق کند که واجد خلاقیت، پویایی و حس و حال خوبی باشد که غایت آن فراهم کردن یک زیست لذت بخش برای انسان است.

فیلم شباهت هایی با فیلم معروف ماتریکس دارد. با اینکه مولف در این فیلم سعی کرده شبیه ماتریکس نباشد، اما ناخودآگاه تماشاگر به یاد آن اثر می افتد. چگونگی ورود شخصیت ها به دنیا های دیگر که با انجام دادن یکی کار عجیب و غریب مانند: گفتن دوستت دارم به کسی که منفور نمایان شده، از سوی شخصیت اِوِلین، تلاش برای فرار از فرم تداعی گر فیلم است که به نتیجه نمی رسد. انگاره های مختلفی در فیلم وجود دارند که مولف خود را ملزم به پاسخ دادن آن ها کرده؛ مانند: رابطه میان دختر اِوِلین و... اساسا رابطه انسانی در کانون درام قرار گرفته و سویه های گوناگون آن بازنمایی می شود. رابطه فرد با خودش، با دیگران و با دنیای بحران زده که در پی تغییر است.

از این حیث تماشای فیلم جدا از لذت های بصری و جذابیت های سرگرم کننده اش به ویژه از طریق مبارزه های رزمی، برای آن هایی که میل به تغییر در آن پررنگ است، اما اراده به تغییر کمرنگ، می تواند به مثابه یک فیلم انگیزشی هم فرض شود که میل به زیستن را در مخاطب برانگیزد. فیلم البته شلوغ کاری های زیاد تکنیکی و بازی های تصویری دارد که بسیاری از آن ها زائد است و حتی با وجود التهابی که در قصه وجود دارد، در یک جا هایی موجب کندی ریتم آن می شود. اما آنچه این فیلم را قابل اهمیت می کند، درون مایه فلسفی-هستی شناختی آن است که می خواهد نوعی رواقی گری را ترویج داده و انسان ها را به مهربانی بیشتر با هم توصیه کند.

فیلم دنیا موجود و عقلانیت حاکم بر آن را نقد می کند، اما به نفی آن دست نمی زند بلکه در درون همین ساختار، زندگی اخلاقی و انسانی تر را توصیه می کند. یکی از بهترین سکانس ها، گفت و گوی عمیق مادر و دختر است که در کالبد دو تکه سنگ، از کوچک و فرومایه بودن انسان امروز سخن می گویند و درنهایت خوشبختی او را در تجربه زندگی ساده با موضوع عشق به خانواده به تصویر می کشد.

همه چیز همه جا ناگهان، قصه انسان معاصر است که دچار از خودبیگانگی شده و در جست وجوی آرامش از دست رفته است. یک سفر شلوغ برای رسیدن به بلوغ.