الگوی تغذیه سالم را بشناسید ، مضرات رژیم گیاهخواری ؛ نظر پزشکان درباره گیاهخواری ، در رژیم گیاهخواری چه چیزی را جایگزین گوشت کنیم؟ - وبلاگ ادکلن شنل

به گزارش وبلاگ ادکلن شنل، معمولاً همه ما تغذیه سالم را با در پیش گرفتن یک رژیم غذایی گیاهی که در آن فقط توصیه به مصرف میوه و سبزیجات می شود برابر می دانیم؛ اما تحقیقات نشان می دهد کسانی که فقط از یک گروه از مواد غذایی استفاده می کنند دچار مشکلاتی خواهند شد.

دکتر محمدرضا وفا، متخصص تغذیه

وبلاگ ادکلن شنل - یکتا فراهانی: در شرایطی که سبک زندگی ناسالم به توسعه چاقی، دیابت و بیماری های قلبی- عروقی کمک می کند. اغلب در پی رژیم های غذایی هستیم که با کم کردن مواد غذایی ناسالم، تغذیه سالم تری را به ما ارائه دهند اما انتخاب رژیم های غذایی صحیح حتماً باید تحت نظر متخصص و پزشک انجام گردد.

الگوی صحیح مصرف مواد غذایی | در رژیم گیاهخواری چه بخوریم؟

دکتر محمدرضا وفا، متخصص تغذیه گرایش اپیدمیولوژی و استاد دانشکده بهداشت دانشگاه علوم پزشکی ایران درباره انتخاب الگوی صحیح مصرف مواد غذایی می گوید: در حال حاضر تمام راهنماهای خوراکی در دانشگاه های معتبر دنیا به همه مردم توصیه می کنند مواد غذایی مصرفی خود را از چهار گروه اصلی غذایی برگزینند تا بیشترین حد سلامت و فایده را برای آنها داشته باشد.

وی در ادامه با اشاره به گروه های اصلی غذایی می افزاید: چهار گروه اصلی غذایی شامل شیر و لبنیات کم چرب (یعنی بین نیم تا یک و نیم درصد چربی)، گروه نان و غلات کامل یعنی نان، برنج، ماکارونی، ذرت، جو و غلات تازه مانند کینوا؛ و گروه گوشت و تخم مرغ ، حبوبات و مغزها و گروه میوه و سبزیجات می گردد.

دکتر وفا با اشاره به این الگوی مصرف مواد غذایی توضیح می دهد: سهم عمده خوراکی ها در یک الگوی غذایی سالم، مواد خوراکی است که منشأ گیاهی دارند؛ برای مثال نان و غلات، سبزی و صیفی و میوه ها می توانند بخش عمده ای از کالری مورد نیاز روزانه هر فرد بالغ و سالم را تامین کنند. یعنی بهتر است هر فرد از چنین الگویی پیروی کند و مواد مورد نیاز خود را از منابع غذایی گیاهی دریافت کند.

منبع دریافت پروتئین ها

به گفته دکتر وفا، برای تأمین پروتئین ها نیز می توان از مغزدانه ها استفاده کرد که جزو پروتئین های گیاهی با کیفیت بالا هستند؛ البته به شرطی که شور، ترش یا کهنه نباشند. همچنین حبوبات هم که درصد بسیار قابل توجهی پروتئین دارند، می توانند منبع خوبی برای دریافت پروتئین روزانه باشند؛ البته کیفیتشان مثل پروتئین های حیوانی نیست؛ اما جزو منابع غذایی گیاهی به شمار می روند.

استفاده از دانه های روغنی و میوه ها و سبزیجات تازه

این متخصص تغذیه می گوید: دانه های روغنی که از آنها روغن استخراج می گردد مثل ذرت، سویا، کانولا، آفتابگردان و زیتون هم از جمله منابع غذایی گیاهی مهم به شمار می روند. بنابراین اگر بخواهیم از نظر ریاضی هم محاسبه کنیم، بخش عمده ای از کالری مورد نیاز روزانه یک فرد بالغ و سالم، غذاهایی را شامل می گردد که منبعشان گیاهی است.

استاد دانشکده بهداشتبا بیان اینکه سهم عمده ای از الگوی غذایی سالم به سبزی، صیفی و میوه برمی گردد، می گوید: در راهنماهای خوراکی دانشگاه های معتبر دنیا توصیه می گردد یک فرد بالغ و سالم حداقل پنج نوبت در روز از سبزی و صیفی و میوه های تازه (البته نه فرآورده های آن) استفاده کند. این میوه ها هرچقدر که تازه تر و ساده تر باشند، سالم ترند و می توانند همراه غذا هم مصرف شوند. مثلا می توان همراه وعده های اصلی غذا از کاهو و سبزیجات استفاده کرد و خوردن میوه های تازه فصل بین وعده های غذایی هم توصیه می گردد.

مصرف غلات کامل، میوه و سبزیجات به جای آبمیوه

دکتر وفا می گوید: بهتر است از خود میوه ها استفاده گردد و نه آبمیوه. همچنین نان و غلات که در تمام دنیا سهم عمده کالری را به خود اختصاص می دهد هم باید در رژیم غذایی گنجانده گردد. البته بهتر است در انتخاب این گروه از مواد غذایی توجه داشت که از انواع کامل، دانه کامل و نوع سبوسدار آنها استفاده کرد.

وی در ادامه می گوید: در کشورهای غربی و اروپایی هم به مصرف غلات کامل اهمیت زیادی می دهند. یعنی دانه را کامل آرد می کنند که هم سبوس و هم جوانه اش در آرد وجود دارد و بعد با چنین آردی نان می پزند.

پنیر کم چرب، مغزها و دانه ها در گروه گوشت

دکتر وفا می گوید: گروه گوشت ها شامل گوشت قرمز و سفید، ماهی و میگو می گردد. ضمن آنکه می توان پنیر کم چرب را در گروه گوشت ها نیز قرار داد. از نظر تغذیه، تخم مرغ آبپز و مغزدانه ها، بادام، پسته، فندق، گردو و تمام مغزدانه های مشابه را هم به شرط اینکه خام و تازه باشند می توان در گروه گوشت ها قرار داد.

گروه رژیم های غذایی نامتعادل

این متخصص تغذیه توصیه می کند: یک فرد بالغ و سالم با توجه به سن، جنس و شرایط جسمی خود یک مقدار از گروه گوشت هم در برنامه روزانه غذایی خود قرار دهد و شیر و لبنیات هم مصرف کند. توجه داشته باشیم هر گونه انحراف از این توصیه کلی به اصطلاح در رژیم های غذایی نامتعادل قرار می گیرد. بنابراین اگر فردی بنا به هر دلیل و عقیده ای نخواهد به هیچ عنوان از منابع غذایی حیوانی استفاده کند، از دیدگاه علم تغذیه در گروه رژیم های غذایی نامتعادل قرار خواهد گرفت. همان گونه که اگر فردی از رژیم های کاهش وزنی تبعیت کنند که فقط گوشت بخورند و کربوهیدرات ها را حذف کنند هم در گروه رژیم های نامتعادل قرار می گیرند.

خطر رژیم های گیاهخواری یا استفاده از یک گروه از هرم مواد غذایی

دکتر وفا می گوید: متاسفانه در حال حاضر به دلایل زیادی از جمله ناآگاهی و تبلیغات اشتباه و اغوا کننده، رژیم هایی باب شده و رواج پیدا کرده اند که بر اساس آنها، بسکمک افراد جذب رژیم هایی می شوند که به فرد توصیه می کنند برای کاهش وزن فقط از یک گروه از مواد غذایی مانند گوشت یا سبزیجات استفاده کنند.

به گفته این متخصص تغذیه، شاید پیروی از این رژیم های غذایی برای کاهش وزن خیلی زود جواب دهند؛ اما فوق العاده خطرناک هستند. در واقع همه افراد باید توجه داشته باشند برای برخورداری از سلامت کافی، بهترین سبک غذایی ایده آل آن است که تعادل نسبی بین همه گروه های غذایی در برنامه غذایی وجود داشته باشد.

دکتر وفا می گوید: کسانی که دوست دارند مقدار سبزی و صیفی و میوه و به طور کلی غذاهای گیاهی را در برنامهٔ غذایی خود زیاد کنند، باید به نکاتی برای انتخاب مواد غذایی خود توجه داشته باشند و لازمه این کار مشورت با پزشک مربوطه است.

لزوم غنی سازی گروه سبزیجات | خطر فقر آهن و کم خونی در رژیم گیاهخواری

به گفته این متخصص تغذیه، در کشورهای غربی گروه مواد غذایی سبزیجات را غنی سازی کرده اند. یعنی مواد مغذی که عمدتاً در منابع غذایی گیاهی وجود ندارند را به آنها اضافه کرده اند. اما در کشور ما اگر فردی بخواهد گیاهخوار یا خام گیاهخوار گردد؛ یعنی کلاً فقط غذاهای گیاهی و خام مصرف کند باید توجه داشته باشد ممکن است دچار کمبود آهن، کم خونی و فقر آهن گردد که البته این کمبود در زنان بیشتر خواهد بود.

دکتر وفا می گوید: در حال حاضر کم خونی و فقر آهن در نقاط مختلف کشور خیلی شایع است. ضمن آنکه این مشکل در دختران و زنان باردار و شیرده شدیدتر است. همان گونه که با گیاهخواری کمبود روی هم در مردان خیلی شدیدتر خواهد شد و حتی می تواند روی رشد قد و در واقع سلامت طولانی مدت آنها هم تأثیر داشته باشد.

وی ادامه می دهد: کمبود ویتامین ها و منیزیم و همچنین بسکمک از مواد مغذی هم در این افراد دیده می گردد. همچنین کمبود ویتامین D که البته به غیر از راه تأمین اصلی آن که نور آفتاب است؛ مقدار کمی هم از طریق منابع غذایی حیوانی به دست می آید. ضمن آنکه در رژیم های گیاهخواری افراد دچار کمبود ویتامین های محلول در چربی نیز خواهند شد.

دکتر وفا رژیم هایی که فقط یک گروه از مواد غذایی را در برمی گیرند مانند رژیم های غذایی گیاهخواری تام یا خام گیاهخواری را به عنوان یک رژیم غذایی سالم به هیچ عنوان به مردم کشورمان توصیه نمی کند، چون احتمال ایجاد این کمبودها برای آنها بیشتر خواهد شد.

نداشتن پشتوانه علمی درمان سرطان با گیاهخواری

به گفته استاد دانشکده بهداشت دانشگاه علوم پزشکی ایران، گاهی برای درمان بیماری های سخت مانند سرطان هم توصیه به گیاهخواری می گردد. این موضوع حتماً باید تحت نظر پزشک معالج باشد. ضمن آنکه ممکن است در بسکمک مواقع در بیماری های سرطانی هم کمبود مواد مغذی کلیدی وجود داشته باشد. بنابراین یک دستور کلی برای رژیم درمانی حتی برای بیماری های شدید این چنینی هم وجود ندارد و چنین توصیه هایی برای درمان بیماری ها از جمله اخبار جعلی هستند که به هیچ عنوان پشتوانه علمی و دانشگاهی ندارند. ضمن آنکه این موضوع هم کاملاً از نظر دانش تغذیه آکادمیک و دانشگاهی مردود است.